Ashtanga - Ρυθμός και Νευροεπιστήμη

Ο ρυθμός είναι η καρδιά της Ashtanga. Η σταθερή αναπνοή καθοδηγεί την κίνηση και τη ροή που γεννιέται μέσα από τη συνέπεια. Αυτός ο ρυθμός δεν είναι τυχαίος· είναι ο τρόπος που o εγκέφαλος, η καρδιά και το σώμα έρχονται σε συντονισμό.

Ο εγκέφαλος λειτουργεί μέσα από ηλεκτρικές ταλαντώσεις, κύματα δραστηριότητας που συγχρονίζονται σε διαφορετικές περιοχές όταν είμαστε συγκεντρωμένοι, ήρεμοι ή σε εγρήγορση.Όταν αυτές οι περιοχές “μιλούν” μεταξύ τους με ρυθμό,ο νους λειτουργεί πιο καθαρά, πιο ενοποιημένα.

Οι νευροεπιστήμονες το ονομάζουν neural entrainment - την ικανότητα του εγκεφάλου να συγχρονίζεται με ρυθμικά επαναλαμβανόμενα μοτίβα.Όταν η αναπνοή, η κίνηση και ο ηχος αποκτούν σταθερό ρυθμό,οι νευρώνες “πιάνουν” αυτή τη συχνότητα και αρχίζουν να πάλλονται μαζί της. Είναι σαν ο εγκέφαλος να κουρδίζεται εκ νέου,να ξαναβρίσκει τη δική του εσωτερική αρμονία.

Αυτός είναι και ο λόγος που μετά από λίγα λεπτά ρυθμικής πρακτικής,μιας σταθερής αναπνοής, μιας ακολουθίας asana,νιώθουμε καθαρότερο νου, σταθερότερη διάθεση, περισσότερη σύνδεση. Δεν αλλάξαμε σκέψη· απλώς ο εγκέφαλος βρήκε ρυθμό.

 Ο ρυθμός ηρεμεί το νευρικό σύστημα. Με κάθε σταθερό κύκλο αναπνοής ενεργοποιείται το vagus nerve, το πνευμονογαστρικό νεύρο που συνδέει τον εγκέφαλο με την καρδιά, τους πνεύμονες και τα όργανα, και λειτουργεί σαν καλωδίωση της ηρεμίας. Όταν αυτό ηρεμεί, μειώνονται οι παλμοί, ρυθμίζεται η πίεση, και το σώμα λαμβάνει το μήνυμα: “Δεν υπάρχει κίνδυνος. Μπορείς να χαλαρώσεις.” Έτσι, ο ρυθμός γίνεται σήμα ασφάλειας.

Ολόκληρο το σώμα μπαίνει σε μια κατάσταση εσωτερικής γαλήνης: μειώνονται οι παλμοί, ομαλοποιείται η πίεση, τα συναισθήματα σταθεροποιούνται.

Ταυτόχρονα, μειώνεται η δραστηριότητα της Αμυγδαλής (του κέντρου του φόβου)και ενισχύεται ο Προμετωπιαίος φλοιός,που σχετίζεται με την προσοχή, τη συνειδητότητα και τη ρύθμιση των συναισθημάτων. Η εστίαση αυξάνεται· ο εσωτερικός θόρυβος υποχωρεί.

 Το σώμα διδάσκει τον νου. Σύμφωνα με τη θεωρία της ενσώματης νόησης (embodied cognition),ο νους δεν είναι ανεξάρτητος από το σώμα κάθε σκέψη έχει ένα σωματικό αποτύπωμα. Όταν ρυθμίζεις την αναπνοή και την κίνηση, το σώμα στέλνει μήνυμα στον εγκέφαλο: “Είμαι ασφαλής.” Και ο εγκέφαλος απαντά, ρυθμίζοντας τη σκέψη και το συναίσθημα, αλλάζοντας το νόημα που αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος την πραγματικότητα! Αυτό εξηγεί η γιόγκα και ο διαλογισμός βοηθούν χωρίς καμία ψυχική προσπάθεια.

 Ο ρυθμός αλλάζει τον εγκέφαλο. Η επαναληπτική πρακτική ενεργοποιεί τη νευροπλαστικότητα. Η νευροπλαστικότητα είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να αλλάζει - να δημιουργεί νέες συνδέσεις ανάμεσα στους νευρώνες.

Αυτό δεν συμβαίνει μόνο όταν μαθαίνουμε κάτι καινούργιο· συμβαίνει και όταν επαναλαμβάνουμε κάτι με συνέπεια. Στην επαναληπτική πρακτική, ο εγκέφαλος δεν βαριέται - αλλάζει. Η νευροπλαστικότητα του επιτρέπει να δημιουργεί νέες συνδέσεις μέσα από την ηρεμία και τη συνέπεια. Γι’ αυτό η απλή καθημερινή πρακτική, έστω και για λίγα λεπτά, μπορεί να αλλάξει την ποιότητα της σκέψης και του ύπνου, να μειώσει το άγχος και να αυξήσει την ανθεκτικότητα. Γι’ αυτό λέμε πως ο ρυθμός δεν είναι απλώς “επανάληψη”, αλλά επανασύνδεση: ο εγκέφαλος ξαναθυμάται πώς να νιώθει καλά.

 Η καρδιά οδηγεί, ο εγκέφαλος ακολουθεί.Ο καρδιακός παλμός δεν είναι πάντα σταθερός — αλλάζει με κάθε αναπνοή. Οι μελέτες για τη συνοχή καρδιάς-εγκεφάλου (heart coherence) δείχνουν ότι όταν η αναπνοή και οι παλμοί της καρδιάς μπαίνουν σε ρυθμό, ο εγκέφαλος αρχίζει να παράγει πιο σταθερά κύματα, που σχετίζονται με καθαρότητα και συναισθηματική ισορροπία. Όταν η εισπνοή και η εκπνοή έχουν ρυθμό, ο παλμός γίνεται συνεκτικός· η καρδιά και ο εγκέφαλος “συνομιλούν” ομαλά.Αυτό ονομάζεται heart coherence (καρδιακή συνοχή).

Σ’ αυτή την κατάσταση, ο εγκέφαλος αρχίζει να παράγει πιο σταθερά άλφα και θήτα κύματα, που συνδέονται με διαύγεια, γαλήνη και συναισθηματική ισορροπία.

Η καρδιά, στην ουσία, εκπαιδεύει τον εγκέφαλο να χαλαρώνει, να σκέφτεται πιο καθαρά, να νιώθει πιο ανοιχτά. Δεν είναι τυχαίο πως όταν κάποιος “ηρεμεί την καρδιά του”, αλλάζει όλη του η αντίληψη για τον κόσμο.

 Όταν κινούμαστε και αναπνέουμε με ρυθμό,ο νους, η καρδιά και το σώμα συντονίζονται.

Η σκέψη ησυχάζει.

Η επίγνωση επιστρέφει.

Και μέσα σ’ αυτή τη σιωπή, ξαναθυμόμαστε πώς είναι να είμαστε ολόκληροι!